ÇOCUK BESLENMESİ (1-6 Yaş)
Çocukların beslenmesinin özellikleri yaşlara göre farklılık gösterdiği için 1-3 yaş ve 4-6 yaş olmak üzere iki ayrı grupta ele alacağız.
BİR-ÜÇ YAŞ GRUBU BESLENMESİ
Bu yaş grubu çocukların beslenmesinde en önemli husus, çocuğun iyi bir beslenme ve yemek yeme alışkanlığı kazanmasıdır.
Bu bakımdan çocuğun iyi yemek yeme alışkanlığı kazanmasında anne, baba, büyükbaba, büyükanne gibi fertlerin tutumları önemlidir. Çocuğun beslenmeye karşı tepkilerini dikkatlice izlemek ve düzenlemek gerekir. Sütten kesilen bebekler, başlangıçta kaşıkla beslenmek istemeyip, huysuzluk belirtileri gösterebilirler. Böyle bir durumla karşılaşıldığında bebeği birkaç gün daha emzirmeye yada biberonla beslemeye devam edilmelidir. Katı besinler vermeyi, sonra yeniden denemelidir.
ÇOCUK YEMEK YEMEDE NEDEN GÜÇLÜK YARATIR ?
Çocuk hasta değilse ve yemek y2mede güçlük yaratıyorsa bunun iki nedeni vardır:
1. Çocuğa ihtiyacı kadar yiyecek veriniz.
1 - Çocuğun günlük yemek ihtiyacı bilinmediğinden gereğinden çok besin verilmektedir. Tok çocuk yemek istemez.
2 - Yada çocuk zamanında değişik tad ve kıvamdaki besinlere alıştırılmamıştır.
UNUTMAYIZ:
- Yetersiz yemek verme çocuğu doyurmaz. Ancak zorlama da çocuğu yemekten tiksindirir.
- Çocuk yeme konusunda büyüklerden etkilenir. Sofrada çocuğun yanında yemeklerin iyi olduğu söylenmeli ve huzursuzluk çıkarılmamalıdır.
Çocuğun şiddetle yemek istemediği yiyecekleri vermekte ısrar etmek doğru değildir.
Çocukları başka çocuklarla karşılaştırmamalıdır. Her çocuğun vücut yapısı farklıdır. Bazı çocuklar daha çok besinle ihtiyaçlarını karşılarken , bazılarıda daha az besinle ayrı işlevleri yerine getirebilirler.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
Çocuğun yediklerinin yeterli olduğunu anlamak için en iyi rehber, çocuğun büyümesinin izlenmesidir.
Hasta olmayan büyümesi iyi olan bir çocuk yeterli ve dengeli besleniyordur.
Bu dönemde çocuk her üç ayda tartılır ve boyu ölçülür. Çocuk uygun şekilde kilo alıyor, boyuda uzuyorsa yedikleri yetiyordur.
Zihinsel gelişme ise insan beyni anne karnında ve doğumdan sonra hızla büyüyüp gelişerek 3 yaş sonunda büyümesini büyük ölçüde tamamlar.
Ana rahminde ve 3 yaşına kadar olan dönemde yetersiz ve dengesiz beslenme, beyin yapısında kalıcı geriliklere neden olur.
2. Bedenin ve beynin büyüyüp gelişmesi ve çalışması yeterli ve düzenli beslenmeyi gerektirir.
BİR-ÜÇ YAŞ DÖNEMİNDE ÇOCUĞA GEREKLİ BESİNLER NELERDİR?
Bu dönemde çocuğa verilecek besinler dört temel grupta toplanır:
1. Grup: Protein, B vitaminleri, kan yapıcı mineraller bakımından zengin ve enerji de sağlayan besinlerdir.
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru nohut, fasulye mercimek ve bunlardan yapılan besinler bu grupta yer alır.
2. Grup: Kemiklerin gelişimi ve sağlığının sürdürülmesi, sinir ve kasların düzenli çalışması için gerekli kalsiyum, B vitaminleri, A vitamini ile aynı zamanda iyi ve kaliteli protein içeren gıdalardır.
Süt, yoğurt, peynir, çökelek v.b besinler bu grupta yeralır.
3. Grup: Enerji veren ayrıca protein ve B vitaminleri içeren gıdalardır.
Tahıllar ve bunlardan yapılan yiyecekler bu gruba girerler.
3. 1-3 yaş grubunun severek tükettiği besinler.
4. Grup: C vitamini sağlayan besinlerdir. Sebze ve meyveler bu grupta yer alır. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler A, C ve B vitaminlerince zengindir.
Bu grupların her birinden sabah, öğle ve akşam öğünlerinden yeterince alınırsa dengeli ve düzenli beslenme sağlanır.
GÜNLÜK ALINMASI GEREKLİ GIDALAR
Bir-üç yaş grubundaki çocuklar günde en az
- Yarım kilo civarında süt veya yoğurt,
- Bir yumurta,
- Bir kepçe mercimek, nohut, fasulye gibi yemek, - - Bir küçük tabak sebze yemeği
- Bir-iki adet meyve
- Bir-iki kaşık pilav-makarna,
- Bir-iki dilim ekmek yemelidir.
4. Çocuklar günde 1 yumurta yemelidir.
BİR-ÜÇ YAŞ İÇİN GÜNLÜK YEMEK LİSTESİ
Sabah: 1 adet pişmiş yumurta veya bir kibrit kutusu kadar peynir
1 küçük domates veya taze sıkılmış portakal, mandalina suyu,
Yarım veya 1 bardak süt
1-2 dilim ekmek.
Sabahla öğle arası: 1 adet meyve.
Öğle: Kıymalı sebze veya mercimekli, nohutlu bir yemek
2-3 kaşık pilav
1 bardak ayran
Sebze salatası
İkindi: 1 bardak süt veya ayran
Akşam: 1 kepçe yoğurtlu veya mercimekli çorba veya yoğurtlu makama
Yoğurtlu sebze yemeği
1 adet meyve
5. Sütten kesilen bebekler, başlangıçta kaşıkla beslenmek istemeyip, huysuzluk belirtileri gösterebilirler.
4-6 YAŞ GRUBU BESLENMESİ
Çocuk artık söylenenleri dinleyip anlayacak duruma gelmiştir. Bu çağda yeterli ve dengeli beslenme bilinci kazandırılır.
Bu yaşta zaman zaman iştahsızlık durumları oluşabilir.
İŞTAHSIZLIK NEDENLERİ NELERDİR?
İştahsızlık çeşitli hastalıklar, sonucunda oluşabilir. Çocukta bağırsak kurtları olabilir. Çocuk doktora götürülüp muayene ettirilir ve doktorun önerilerine uyulur.
Ayrıca önceki yaşlarda hatalı beslenme alışkanlığının oluşması,
- Çocuğun yaşına göre verilmesi gerekli yiyecek miktarının bilinmemesi
- Büyüklerinin ilgisizliği yada aşırı ilgisi
- Öğün aralarında lüzumsuz besinlerle beslenmede iştahsızlık yaratır.
6. Bir çocuğun yemek istememesi, anne babasını çok üzen bir şeydir.
UNUTMAYINIZ:
Kahvaltı yapmayan bir annenin yada sebze yemeği yemeyen bir babanın bunların değerlerini anlatması hiç inandırıcı değildir.
Bu yaşlarda çocuk dış çevre ile etkileşim halinde olduğundan, çabuk hastalanabildikleri gibi temizlik kurallarına dikkat edilmezse bağırsak parazitleri de görülebilir.
Bunun sonucunda çocukta kilo kaybı ve kansızlık görülür.
O halde 4-6 yaş grubu çocuklarına temizlik kuralları iyice benimsetilmelidir.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
Bu yaş grubunda da çocuğun yeterli ve dengeli beslenip beslenmediğinin en iyi göstergesi yine beslenme durumudur. Yılda 3-4 kez çocuğun ağırlık ve boyu ölçülerek işaretlenmelidir.
Yeterli ve dengeli beslenebilmesi için gerekli besin grupları da 1-3 yaş grubunda olduğu gibidir.
Ancak bu yaş grubunda çocukların beslenmesinde yanlış besin seçimine izin verilmemelidir. Örneğin süt yerine çay veya toz içecek, ayran yerine gazoz seçilmemelidir.
Buna ilaveten şehriye çorbası yerine mercimek çorbası, sebze çorbası, yoğurtlu çorba, reçel yerine pekmez tercih edilmelidir.
7. Öğün aralarında obur cubur tek yönlü beslenmeye neden olur.
GÜNLÜK ALINMASI GEREKLİ GIDALAR
4-6 yaş grubu çocuklar yeterli ve dengeli beslenebilmek için her gün enaz
1-2 su bardağı süt, yoğurt veya 2-4 su bardağı ayran
Bir kibrit kutusu kadar beyaz peynir
Yarım kepçe pilav veya makarna
1 yumurta veya yumurta kadar et, balık yada bir kepçe mercimek, nohut yemeği
1-2 kepçe sebze salatası
3-6 dilim ekmek
1-2 adet meyve yemelidir.
UNUTMAYINIZ:
Pahalı gıdalar besin değeri yüksek anlamına gelmez.
Pahalı fakat besin değeri az olan örneğin şekerli besinler alınmadı diye üzüntü duymamalıdır.
Buna karşın mercimek bulgurla pişirilip taze sebze, meyve ve yoğurtla yenildiğinde son derece besleyici olur.
8. Öğün aralarında abur cubur yeme iştahsızlık yapar.
4-6 YAŞ İÇİN GÜNLÜK YEMEK LİSTESİ
Sabah: 1 kase yoğurtlu, sütlü, mercimekli çorbalardan biri veya bir adet yumurta veya kibrit kutusu kadar peynir
1-2 dilim ekmek
1 adet domates veya portakal, yeşil biber
Haşlanmış patates
1 bardak süt
Sabah-öğle arası 1 adet meyve
Öğle: 1 tabak kıymalı veya mercimekli sebze yemeği
1 tabak pilav
1 tabak sebze salatası
Ayran
İki dilim ekmek
İkindi: 1 bardak süt
Akşam: 1 tabak dolma, yoğurt veya balık buğulama
1 tabak sebze salatası
2-3 dilim ekmek yedirilmelidir.
9. 4-6 yaş çocuğu yemeği kendisi yiyebilmelidir.
Resim 10. Çocukları yemek hazırlama işine katmak besinlere ilgi duymalarını sağlamanın en iyi yollarındandır.
